Дархан дала батыры
Дата: 27.06.2023 Рубрика: Туған жер
0
183
0
А мангел ді аудан дық орта лық к ітап хан ас ын д а атақ ты батыр, қолбасшы с аяс аткер, би, қазақ халқының тарихындағы тұңғыш тархан Шақшақ Жәнібек Қошқарұлының туғанына 330 жыл толуына орай «Қазақтың қамал қорғаны» атты тарихи кеш өтті.
Қазақ даласы қашанда айту - л ы т ұ л ғ а л а р ы м е н м а қ т а н а д ы. Олардың ерлігін, тарихтағы орнын, ұрпақтарына қалдырған өнегелі істерін бүгінгі ұрпаққа үлгі етеді. Бүгінде туғанына 330 жыл толған б а т ы р Ж ә н і б е к б а б а м ы з д ы ң жоңғарларға қарсы күресте даңқы шыққанын, орта жүздің тайпасынан шыққан белгілі батыр екенін тарихтан оқып білеміз. Бабамызды Бұқар жыраудың сөзімен айтсақ: «Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Қаз дауысты Қазыбек би, Шақшақұлы Жәнібек, Ормандай көп Орта жүз, содан шыққан төрт тіректің бірі», – деп бағалаған еді. Жәнібек бабамыз он жеті жасында Тәуке ханның қолымен бірге жауға шауып, жекпе-жекте қалмақтың бас батырын өлтіріп ерлік танытқан екен. Сонымен қатар, Абылай ханның тұсында қол бастап, ханның негізгі кеңесшілерінің бірі болған. XVIII ғ. қырықыншы жылдарының соңына қарай Жәнібек тархан саяси және әскери істен қол үзіп, қазіргі Қостанай облысының аумағында, негізінен Торғай төңірегінде өмір сүреді, халықтың зор құрметіне бөленеді. Әкімшілікпен бірге аумақта сол кездегі ресейлік үлгідегі үйлер с а л у м е н айн а лыс а ды. 1752 ж. Торғайда дүние салған Жәнібек тархан Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне жерленеді. Кітап көрмесіне батырдың өмірі, жорық тары, саяси және әскери қызметі жайындағы кітапхана қорынан а лын ған әдебиет тер қойыл ған, с о н д а й - а қ о н ың Қ о с та н а й д а ғ ы ескерткішінің ашылу сәті бейнелеген суреттер мен мерзімді басылымнан алынған мақалалар қойылды. Жазушы Әбіш Кекілбаевтың бабамыз жайлы айтқ ан мына бір сөздері бүгінгі ұрпаққа батырдың сом бейнесін танытқандай: «Екі жолбарысты соңына ерткен, өзі үшінші жолбарыс сияқты боп, айбынын асырған батыр Жәнібектің бүгінгі ұрпақ үшін қадірлі болатындығы, кісінің тағдырын бір ауыз сөзбен шешкен би Жәнібектің біз үшін қадірлі болатындығы, ең алдымен, сол батырлығы мен сол билігін елдарлыққа жұмсағандығы». Міне, осындай теңеу сөздерден кейінақ батыр бабамыздың тарихтағы тұлғасын бағамдай берсек болады.
Қазақ даласы қашанда айту - л ы т ұ л ғ а л а р ы м е н м а қ т а н а д ы. Олардың ерлігін, тарихтағы орнын, ұрпақтарына қалдырған өнегелі істерін бүгінгі ұрпаққа үлгі етеді. Бүгінде туғанына 330 жыл толған б а т ы р Ж ә н і б е к б а б а м ы з д ы ң жоңғарларға қарсы күресте даңқы шыққанын, орта жүздің тайпасынан шыққан белгілі батыр екенін тарихтан оқып білеміз. Бабамызды Бұқар жыраудың сөзімен айтсақ: «Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Қаз дауысты Қазыбек би, Шақшақұлы Жәнібек, Ормандай көп Орта жүз, содан шыққан төрт тіректің бірі», – деп бағалаған еді. Жәнібек бабамыз он жеті жасында Тәуке ханның қолымен бірге жауға шауып, жекпе-жекте қалмақтың бас батырын өлтіріп ерлік танытқан екен. Сонымен қатар, Абылай ханның тұсында қол бастап, ханның негізгі кеңесшілерінің бірі болған. XVIII ғ. қырықыншы жылдарының соңына қарай Жәнібек тархан саяси және әскери істен қол үзіп, қазіргі Қостанай облысының аумағында, негізінен Торғай төңірегінде өмір сүреді, халықтың зор құрметіне бөленеді. Әкімшілікпен бірге аумақта сол кездегі ресейлік үлгідегі үйлер с а л у м е н айн а лыс а ды. 1752 ж. Торғайда дүние салған Жәнібек тархан Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне жерленеді. Кітап көрмесіне батырдың өмірі, жорық тары, саяси және әскери қызметі жайындағы кітапхана қорынан а лын ған әдебиет тер қойыл ған, с о н д а й - а қ о н ың Қ о с та н а й д а ғ ы ескерткішінің ашылу сәті бейнелеген суреттер мен мерзімді басылымнан алынған мақалалар қойылды. Жазушы Әбіш Кекілбаевтың бабамыз жайлы айтқ ан мына бір сөздері бүгінгі ұрпаққа батырдың сом бейнесін танытқандай: «Екі жолбарысты соңына ерткен, өзі үшінші жолбарыс сияқты боп, айбынын асырған батыр Жәнібектің бүгінгі ұрпақ үшін қадірлі болатындығы, кісінің тағдырын бір ауыз сөзбен шешкен би Жәнібектің біз үшін қадірлі болатындығы, ең алдымен, сол батырлығы мен сол билігін елдарлыққа жұмсағандығы». Міне, осындай теңеу сөздерден кейінақ батыр бабамыздың тарихтағы тұлғасын бағамдай берсек болады.
Комментарии
